Hullujussi Saimaan kanavalla / Crazy John at Saimaa Canal / «Бешеный Юсси» на Сайменском канале

Saimaan kanavan rakentamiseen ja sen laajentamiseen liittyy monia tarinoita. Tässä eräs tarina, joka on ilmestynyt Aune Hikipään toimittamassa "Kanavakaskut. Muistoja vanhalta Saimaan kanavalta" -teoksessa.

"Kanavan laajennus ja uudelleenrakennus pääsivät alulle 1930-luvun alussa. Ensimmäisenä valmistui Mälkiän sulku vuonna 1933. Tällöin oli mukana konevoimaa, kuten sähköpominosturi, ilmakonepora, kapearaitainen rautatie höyryvetureineen ja höyryllä toimiva kaivinkone, jota kutsuttiin hullujussiksi.

Työläiset olivat etupäässä paikkakuntalaisia. Vieraspaikkakuntalaiset olivat lähitaloissa kortteeria. Kun eräässä talossa kerrottiin, että työmaalle tulee hullujussi, sanoi emäntä: "Sitä ei meille oteta kortteeriin".

Hullujussista huolimatta maasta kaivettiin suurin osa lapiolla. Työ oli kovaa. Se oli järjestetty niin, että kun vaunuroikka tuli, oli jokaisen saatava kuuppansa täyteen, oli paikka millainen hyvänsä. Parhaille miehille oli tavallisesti paras paikka ja lisäksi kiilaraha. Työnjotaja kiljui heti, jos ei kerinnyt toisten kanssa kuuppaa täyteen. Kuuppaan mahtui kuutiometri maata ja kuuppia täyttyi useita löysin aikana. Saattoipa joskus joltakin hermot pettää ja silloin oli leikki kaukana. Mutta saattoi joskus olla tilanne toisenlainenkin. Kerran miehet ja mestari olivat leikkimielisiä. Ruvettiin ottamaan kyytiä hullujussin kauhassa. Mies kauhaan ja jussi pyörimään ympäri.

Leikki loppui, kun veturi toi vaunuroikkaa ja jussi iski kauhalla, jossa mestari oli vuorollaan kyytiä ottamassa, veturia korvalle. Veturi meni syrjälleen penkkaa vasten ja samalla muutamia vaunuja meni kiskoilta. Veturi ja vaunut nostettiin jussilla paikoilleen. Keljusta mestarista tuli hyvä ja poikien palkka parani kun suut pantiin kiinni."

Lisää tarinoita Tarinoita Etelä-Karjalassa -kirjassa.

Crazy John at Saimaa Canal

The expansion and reconstruction of the Saimaa Canal started in the early 1930s. The Mälkiä lock was completed first, in 1933. Machines were already widely used in construction work, including the crane, pneumatic drills, a narrow-gauge railway and a steam locomotive, and a steam-powered excavator, which had the nickname Hullujussi - “Crazy John”.

Most of the workers were local people. Those who came from other towns lodged with local families. In one house, when the men mentioned that Crazy John was coming to the construction site, the lady of the house said, “I’m not having him living with us.”

Despite Crazy John, the majority of excavation work was done with spades. It was hard work. It was organised so that when the carriage convoy arrived, each man had to fill up his bucket, no matter what the site was like. The best men were usually given the best spots and paid extra. The foreman would shout at anyone who couldn’t fill up his bucket in time. The bucket took a cubic metre of soil, and several buckets were filled up during a single shift. Some lost their temper at times, and it was serious business. It wasn’t all anger and frustration, though. Once, the men and the supervisor started messing around, riding in the bucket of Crazy John. A man would get in a bucket, and John was spun around.

The fun ended when the bucket hit the side of a passing locomotive.  At that point, the supervisor was riding in the bucket. The locomotive toppled on its side against the bank, and some carriages were derailed. The men used John to lift the locomotive and carriages back onto the track. The supervisor, previously a morose man, became very friendly and increased the men’s salaries - provided that they kept their mouths shut about the incident.

Source: Aune Hikipää and Aimo Vuorinen (1978)

 «Бешеный Юсси» на Сайменском канале

Расширение и перестройка Сайменского канала начались в начале 1930-х годов. Первым вступил в строй шлюз Мялкия в 1933 году. На строительстве применялась уже техника: краны, пневматические буры, узкоколейка с паровозом и экскаватор на паровой машине, который прозвали в народе «бешеным Юсси».

Рабочие были в основном местные, а приезжие проживали в окрестных домах. Когда в одном из домов рассказывали, что на стройку прибывает «бешеный Юсси», хозяйка сказала: «Ну уж этого я к себе на квартиру не возьму».

Несмотря на экскаватор, большую часть земляных работ делали вручную. Работа была тяжелой. Организована она была так, что когда состав вагонеток подходил, каждый должен был наполнить свою, каким бы грунт не был. Лучшим рабочим было всегда припасено лучшее место и кроме того «клиновые», то есть премиальные. Если кто не успевал наполнить вагонетку, прораб начинал сразу кричать. В вагонетку входил кубометр грунта, и за рабочий день их приходило несколько. Иногда у кого-то сдавали нервы, и тогда было не до шуток. Но бывали и другие ситуации. Например как-то раз рабочие с мастером были в хорошем настроении и решили покататься на экскаваторе: рабочий залезал в ковш, и «бешеный Юсси» начинал крутиться.

Веселье закончилось, когда мимо проходил поезд, и «Юсси» ударил паровоз ковшем по уху. Тогда в ковше кружился сам мастер. Паровоз свалился набок на обочину, и несколько вагонеток слетели с рельсов. Паровоз и вагонетки подняли экскаваротом обратно на рельсы. Обычно противный мастер стал очень дружелюбным, и рабочие получили прибавку к зарплате, чтобы не болтали лишнего.